PRAWA I OBOWIĄZKI UCZNIA
Treść
PRAWA DZIECKA
Co to są prawa dziecka?
Janusz Korczak powiedział kiedyś „nie ma dzieci są ludzie”. I to jest prawda. „Dziecko to także człowiek tylko, że jeszcze mały…”. Przecież każdy dorosły kiedyś również był dzieckiem. Tak więc, podobnie jak każdy dorosły, dziecko jest właścicielem pewnych praw i wolności. Nazywają się one prawami człowieka. Źródłem tych praw jest godność człowieka, zwana również człowieczeństwem. W Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej zapisana jest ona w art. 30: „Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych”. Z godności wywodzą się dwie zasady: wolność i równość, które są podstawą wszystkich praw człowieka. Wolność oznacza to, że człowiek nie jest własnością kogokolwiek, posiada wolną wolę, może samodzielnie podejmować decyzje i świadomie ponosić za nie odpowiedzialność (dziecko uczy się tego w trakcie dojrzewania). Równość oznacza, że każde dziecko ma takie same prawa i ma być tak samo traktowane przez wszystkich bez jakiejkolwiek dyskryminacji.’
Dlaczego wobec tego mówi się o prawach dziecka?
Otóż, ze względu na to, że człowiek przed i po urodzeniu (zwany dzieckiem) nie jest w stanie funkcjonować samodzielnie, uznano, iż do pewnego momentu swojego życia musi pozostawać pod opieką dorosłych.
Kto to jest dziecko?
Konwencja o Prawach Dziecka w art. 1. definiuje „dziecko” jako „każdą istotę ludzką w wieku poniżej osiemnastu lat, chyba że zgodnie z prawem odnoszącym się do dziecka uzyska ono wcześniej pełnoletność”. W rozumieniu ustawy z dnia 6 stycznia 2000 r. o Rzeczniku Praw Dziecka „dzieckiem jest każda istota ludzka od poczęcia do osiągnięcia pełnoletności (Art.2.1.). Uzyskanie pełnoletności określają odrębne przepisy(Art.2.2). Najważniejszymi opiekunami są rodzice. Jednak wtedy, gdy ich zabraknie lub nie wywiązują się ze swoich obowiązków rodzicielskich lub nie dają sobie samodzielnie rady z opieką nad dzieckiem, to państwo w myśl zasady pomocniczości musi im pomóc lub przejąć ich obowiązki.
Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę praw dziecka. Każdy ma prawo żądać od
organów władzy publicznej ochrony dziecka przed przemocą, okrucieństwem,
wyzyskiem i demoralizacją.
Dziecko pozbawione opieki rodzicielskiej ma prawo do opieki i pomocy władz
Ale to wszyscy dorośli powinni brać udział w rozwoju umysłowym i fizycznym
dziecka, gdyż dzieci są największym bogactwem każdego społeczeństwa i w
przyszłości to one będą decydowały o swojej wspólnocie, państwie, globie. Należy je
więc bardzo dobrze do tej roli przygotować. Ma to robić rodzic, nauczyciel, lekarz,
policjant, polityk itd.
Dziecko nie jest własnością dorosłych. Jest słabsze od dorosłych, dlatego też musi
posiadać dodatkową ochronę przed siłą dorosłych. Taką ochronę dają im prawa
dziecka zapisane w Konwencji o prawach dziecka.
Prawa dziecka, podobnie jak prawa człowieka podzielone są według
kategorii na prawa:
- osobiste, umożliwiające rozwój dziecka. Są to: prawo do życia, prawo do
tożsamości, prawo do rozwoju, prawo do wychowania w rodzinie, prawo do
wyrażania własnych poglądów, prawo do informacji;
- polityczne lub publiczne, dzięki którym dziecko wyraża swoje poglądy i
uczestniczy w życiu swojej grupy, społeczności, państwa. Są to prawa:
prawo do wyrażania własnych poglądów, prawo do uczestniczenia w
stowarzyszeniach;
- socjalne, które są obowiązkami państwa i dorosłych do stworzenia
odpowiednich warunków do rozwoju umysłowego i fizycznego dziecka. Są to:
prawo do godnych warunków życia i odpowiedniego poziomu życia, prawo
do opieki zdrowotnej, prawo do odpoczynku;
- ekonomiczne, umożliwiające dziecku przygotowywanie się do niezależności
materialnej od innych. Najważniejszym jest prawo do nauki; ponadto
ochrona prawa pracy podejmowanej, czy to w ramach obowiązku nauki czy
wakacyjnego zarobku.
Ratyfikując Konwencję o Prawach Dziecka, państwo i dorośli zobowiązali się do
uznania dobra dziecka za najwyższy cel w traktowaniu człowieka – dziecka.
Zobowiązali się również do przygotowanie dziecka do dorosłego życia i ochrony
dziecka przed wszelkiego rodzaju przemocą (niewolnictwem, handlem ludźmi,
wykorzystywaniem seksualnym, pracą przymusową, udziałem w działaniach
zbrojnych).
Ponadto, państwa zobowiązały się do dostosowania instytucji publicznych do działań
na rzecz ochrony praw dziecka. W Polsce Konstytucja RP z 1997 r. ustanowiła
instytucję Rzecznika Praw Dziecka, który stoi na straży praw i wolności dziecka.
PRAWA I OBOWIĄZKI UCZNIA
Uczeń ma prawo, w szczególności do:
1) tygodniowego rozkładu lekcji zgodnego z zasadami higieny pracy umysłowej;
2) zapoznania się z programem nauczania, z jego treścią, celem i stawianymi wymaganiami;
3) prawo do jawnej i umotywowanej oceny postępów w nauce i zachowaniu;
4) informacji o wymaganiach edukacyjnych niezbędnych do uzyskania poszczególnych
śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych i dodatkowych zajęć
edukacyjnych, wynikających z realizowanego programu nauczania;
5) informacji o warunkach i trybie uzyskania wyższej niż przewidywana rocznej oceny
klasyfikacyjnej z obowiązkowych i dodatkowych zajęć edukacyjnych oraz zachowania;
6) opieki wychowawczej i warunków pobytu w szkole zapewniających bezpieczeństwo;
7) uzasadnionego zwolnienia z zajęć szkolnych zgodnie z obowiązującymi procedurami;
8) właściwie zorganizowanego procesu kształcenia, zgodnie z zasadami higieny pracy
umysłowej;
9) ochrony przed wszelkimi formami przemocy fizycznej;
10)ochrony i poszanowania jego godności i nietykalności osobistej;
11) życzliwego i podmiotowego traktowania w procesie dydaktyczno-wychowawczym;
12)swobody wyrażania myśli, przekonań, w szczególności dotyczących życia szkoły, a także
światopoglądowych i religijnych – jeśli nie narusza tym dobra innych osób;
13)wiedzy o przepisach normujących działalność dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą
szkoły;
14) znajomości praw i procedur odwołania się oraz instytucji, do których można zwrócić się
w przypadku nieprzestrzegania praw;
15)odpoczynku;
16)organizacji życia szkolnego, umożliwiającego zachowanie właściwych proporcji między
wysiłkiem szkolnym a możliwością rozwijania i zaspokajania własnych zainteresowań;
17)wpływania na życie szkoły przez działalność samorządową, zrzeszanie się w organizacjach działających w szkole;
18)pomocy w przypadkach wystąpienia trudności w nauce;
19)przedstawiania wychowawcy klasy, Dyrektorowi i innym nauczycielom swoich problemów oraz uzyskania od nich pomocy, odpowiedzi i wyjaśnień;
20)korzystania z poradnictwa psychologiczno – pedagogicznego i zawodowego;
21)reprezentowania szkoły w konkursach, olimpiadach, zawodach sportowych, zgodnie ze
swoimi możliwościami i umiejętnościami;
22)redagowania i wydawania gazety szkolnej;
23)organizowania działalności kulturalnej, oświatowej, sportowej oraz rozrywkowej zgodnie
z własnymi potrzebami i możliwościami organizacyjnymi, w porozumieniu z Dyrektorem;
24)wyboru nauczyciela pełniącego rolę opiekuna samorządu.
Do obowiązków ucznia należy w szczególności:
1) systematyczna nauka i rozwijanie swoich umiejętności;
2) aktywne uczestnictwo w zajęciach lekcyjnych;
3) regularne uczęszczanie na zajęcia edukacyjne, punktualność;
4) dostarczenie wychowawcy, najpóźniej do 7 dni od dnia powrotu ucznia do szkoły, pisemnej prośby rodziców o usprawiedliwienie nieobecności w szkole;
5) godne reprezentowanie Szkoły;
6) dbanie o dobre imię Szkoły, uczniów, nauczycieli i rodziców oraz swoje własne;
7) odnoszenie się z szacunkiem do nauczycieli i innych pracowników szkoły, innych uczniów
oraz innych osób;
8) dbanie o kulturę słowa w Szkole i poza nią;
9) chronienie własnego życia i zdrowia;
10)przestrzeganie zasad higieny w trakcie zajęć, a także przed ich rozpoczęciem
i w czasie przerw;
11)niepalenie tytoniu, niepicie alkoholu, nieużywanie narkotyków i innych środków
odurzających;
12)dbanie o ład i porządek oraz mienie szkolne;
13)naprawianie wyrządzonych przez siebie szkód;
14)dbanie o schludny wygląd, noszenie stroju uczniowskiego zgodnie z ustalonymi zasadami
i warunkami;
15)właściwe zachowanie podczas zajęć edukacyjnych;
16)przestrzeganie ustalonych w ust. 2 warunków wnoszenia i korzystania z telefonów
komórkowych i innych urządzeń elektronicznych na terenie szkoły.
2. Uczeń, który przyniósł do szkoły telefon komórkowy lub inne urządzenie elektroniczne jest
zobowiązany do:
1) wyłączenia telefonu komórkowego i innych urządzeń elektronicznych (w szczególności
rejestrujących dźwięk i obraz) podczas pobytu w szkole;
2) w wyjątkowych sytuacjach zgłoszenia wychowawcy lub innemu nauczycielowi
konieczności skorzystania z telefonu;
3) niewykonywania zdjęć oraz nagrań filmów na terenie szkoły i w czasie zajęć, poza
przypadkami, w których uczeń uzyska zgodę Dyrektora, wychowawcy lub nauczyciela
prowadzącego zajęcia.